Aktualności

 

 

W dniu 24 lutego 2022 roku rozpoczęła się zbrojna agresja Rosji na Ukrainę. Rozpoczyna się exodus setek tysięcy Ukraińców, dla których głównym celem ucieczki z kraju ogarniętego wojną staje się Polska. Miliony ukraińskich uchodźców, głównie kobiet i dzieci, przekracza granice naszego kraju spotykając się z bezprecedensową akcją pomocy i ogromnego wsparcia ze strony Polaków. 

 

Według danych Straży Granicznej od początku wojny do Polski przyjechało ponad 16.044 mln osób z Ukrainy, a wyjechało 14.254 mln obywateli ukraińskich. Szacuje się, że na terenie naszego kraju aktualnie przebywa ponad 2,3  miliona obywateli Ukrainy, w tym ci, którzy byli w Polsce przed wybuchem wojny, jak i uchodźcy, którzy przekroczyli granicę Polski po 24 lutego ubiegłego roku. Największa populacja ukraińskich uchodźców znajduje się w dużych ośrodkach miejskich, w szczególności w Warszawie, Wrocławiu, Krakowie, Poznaniu, Łodzi i Gdańsku. 

 

Polska, która nigdy w swej historii nie miała do czynienia z tak wielką liczbą imigrantów podjęła szereg kompleksowych działań, mających na celu: 

• wdrożenie systemowej pomocy dla ukraińskich uchodźców, 
• ich zintegrowanie z polskim społeczeństwem,
• otwarcie rynku pracy oraz szybką i sprawną aktywizację zawodową Ukraińców. 

Jednym z najważniejszych wyzwań stała się aktywizacja zawodowa, pozwalająca na skuteczne włączenie milionów uchodźców w rynek pracy i zapewnienie godnej pracy. 

Jednym z głównych narzędzi ułatwiających podjęcie zatrudnienia w Polsce stała się ustawa z dnia  12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2023 roku, poz. 103). Ustawa ta wprowadziła szereg uprawnień dla ukraińskich uchodźców, przede wszystkim: możliwość uzyskania numeru PESEL, korzystanie z szeregu świadczeń rodzinnych (pieniężnych i niepieniężnych), opieki medycznej, systemu edukacji, a także podjęcie pracy poprzez uproszczony proces zatrudniania oraz podejmowania działalności gospodarczej. 

Uchodźcy ukraińscy, którzy wykonują pracę u pracodawcy na podstawie umowy o pracę, są w pełni objęci zasadami prawa pracy, w tym Kodeksu pracy. Do najważniejszych praw pracowniczych należą:

• poszanowanie dóbr osobistych obywatela Ukrainy, w tym godności pracowniczej, 
• prawo do równego traktowania oraz zakaz dyskryminacji, w szczególności ze względu na narodowość,
• prawo do co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
• prawo do urlopu wypoczynkowego oraz przerw w pracy, a także uprawnień związanych z rodzicielstwem,
• prawo do tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich.

Oprócz praw pracowniczych, identycznych do tych, jakie posiada polski pracownik, zatrudniony uchodźca ukraiński musi pamiętać o obowiązkach pracowniczych, wskazanych w art. 100 Kodeksu pracy, wśród których najważniejszymi są:

• przestrzeganie czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy oraz regulaminu pracy,
• przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych,
• dbanie o dobro zakładu pracy, chronienie jego mienie oraz zachowanie w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę;
• przestrzeganie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

 

Ukraińcy podejmują pracę zarobkową w Polsce również na podstawie umów cywilnoprawnych, w szczególności umów zlecenia oraz umów o świadczenie usług, do których stosuje się przede wszystkim przepisy Kodeksu cywilnego. 

 

Co ważne, do zatrudnienia cywilnoprawnego zastosowanie mają reguły dotyczące obowiązku zgłoszenia osoby wykonującej pracę zarobkową do ubezpieczenia społecznego ZUS oraz stosowania co najmniej minimalnych stawek godzinowych. 

 

Zdecydowana większość uchodźców ukraińskich podjęła pracę w branży turystycznej, hotelarskiej, spożywczo - gastronomicznej, handlowo - usługowej oraz budowlanej. Większość Ukraińców bez większych problemów szybko znalazła w Polsce zatrudnienie, na co wpływ ma bardzo niskie bezrobocie w Polsce, a także chęć i determinacja ukraińskich uchodźców w podejmowaniu pracy. Ważna jest tu również otwartości polskich przedsiębiorców na nowych pracowników, jak i o potrzeby rynku i gospodarki w Polsce. Generalnie Ukraińcy w Polsce czują się relatywnie dobrze, biorąc pod uwagę bliskość kulturową, językową czy geograficzną. Ważne w wysokim wskaźniku aktywizacji zawodowej jest również to, iż Ukraińcy w Polsce otrzymują o wiele wyższe wynagrodzenia od tych, które mogą zarobić w swoim kraju. Istotne jest zatem to, że 55 % uchodźców ukraińskich chce pracować w Polsce także w przyszłości.

 

W procesie poszukiwania pracy i jej wykonywania przez uchodźców ukraińskich pojawia się jednak szereg problemów,  wśród których najpoważniejszymi są:

1. nieznajomość języka polskiego lub jego słaba znajomość
   
   Obywatele Ukrainy podkreślają, że najpoważniejszą przeszkodą w znalezieniu dobrej i zgodnej z kwalifikacjami pracy, a także zmiany miejsca zatrudnienia jest niewystarczającą znajomość języka polskiego. 
   
   Słaba znajomość języka polskiego jest poważnym wyzwaniem w dostosowaniu się̨ do nowych warunków życia i pracy dla wielu osób, które przedostały się do Polski już po wybuchu wojny na Ukrainie. Jednym ze skutków nieznajomości języka polskiego jest również to, iż według badań przeprowadzonych w 2023 roku w ramach „Kierunek Polska. Pracownicy z Ukrainy na polskim rynku pracy", poniżej kompetencji pracuje aż 49 % Ukraińców.
   
   
   
2. brak wymaganych kwalifikacji do wykonywania danej pracy
   
   W wielu przypadkach problemem w znalezieniu pracy jest brak odpowiednich umiejętności i kwalifikacji, wymaganych do wykonywania pracy na danym stanowisku. 
   
   
   
3. zatrudnienie w „szarej strefie” 
   
   Dla niektórych uchodźców ukraińskich legalne zatrudnienie ze składkami ZUS jest mniej atrakcyjne niż otrzymanie wyższego wynagrodzenia w „szarej strefie”. Zdarzają się  również przypadki celowego nielegalnego zatrudniania przez pracodawców, a także niezgodnego z prawem obniżania wynagrodzenia, jakie powinien pracownik ukraiński otrzymać za swoja pracę. 
   
   
4. brak wystarczającego dostępu do żłobków czy przedszkoli
   
   Wśród uchodźców ukraińskich większość to kobiety, które przybyły do Polski ze swoimi dziećmi. Konieczność sprawowania opieki nad nimi w wielu przypadkach uniemożliwia podjęcie pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. 
   
   
   
5. rosnące ceny najmu mieszkań oraz brak ich dostępności

Ukraińcy skupiają się głównie w dużych ośrodkach miejskich, gdzie w szybkim tempie wzrastają ceny nieruchomości. Po rozpoczęciu wojny na Ukrainie zdecydowanie do góry poszły ceny wynajmu mieszkań, co powoduje relokację uchodźców do mniejszych miejscowości, gdzie trudniej o miejsce pracy.  

1. brak znajomości uprawnień pracowniczych

 

Nieznajomość prawa pracy, stawek za wynagrodzenia czy uprawnień pracowniczych w dalszym ciągu jest przyczyną wykorzystywania uchodźców ukraińskich przez część zatrudniających.